KIDEM TAZMİNATI

KIDEM TAZMİNATI NEDİR ?
Hizmet sözleşmesi sona eren işçiye (veya mirasçılarına) hizmet süresi dikkate alınarak ödenmesi gereken paradır.
KIDEM TAZMİNATINA NASIL HAK KAZANIRIZ ?
1- İş Kanununa tabi bir hizmet sözleşmesi var olmalıdır.
Hizmet sözleşmesi yoksa kıdem tazminatı gündeme gelmeyecektir. Ancak, Yargıtay memuriyette geçen süreleri de kıdem tazminatı hesabında dikkate almaktadır. Hizmet sözleşmesiyle çalışma yetmez, bu sözleşmenin 4857 sayılı İş Kanununa tabi olması da gerekmektedir. Hizmet sözleşmesinin belirli/belirsiz, tipik/atipik olması arasında fark yoktur. Ancak, belirli süreli sözleşmenin sürenin bitimi ile kendiliğinden sona ermesi halinde kıdem tazminatı gündeme gelmeyecektir.
2- Sözleşme sona ermelidir
Sona erme şekilleri şunlardır:
1- İşçinin ölümü,
2- Sözleşmenin, işveren tarafından, İş Kanunu m. 25/II dışındaki bir nedenle feshi,
3- Sözleşmenin, işçi tarafından, İş Kanunu m. 24 uyarınca feshi,
4- Muvazzaf askerlik hizmet nedeniyle, sözleşmenin feshi,
5- Sözleşmenin işçinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik Kuruluşundan emeklilik/malullük aylığı veya toptan ödeme almak amacıyla feshi,
6- Kadın işçinin evlenmesi nedeniyle, sözleşmenin feshi,
7- Emekli olmaksızın emeklilik bağlantılı fesih,
Muvazzaf askerlik dışında askerlik ödevi, kanundan doğan çalışma ödevi, işçi sendikası yöneticiliğine seçilme nedeniyle işten ayrılma ve hizmet birleştirimi yoluyla SGK’ ndan yaşlılık/malullük aylığı veya toptan ödeme almaya hak kazanma hallerinde de kıdem tazminatı gündeme gelmektedir. Kıdem tazminatına hak kazanırsınız. İşveren iş sözleşmesini haklı nedenle feshetse bile İş Kanunu m. 25/II dışındaki hallerde kıdem tazminatı ödemek zorunda kalacaktır. Feshin İş Kanunu m. 25/II kapsamında olduğunu işveren ispatlamalıdır.
KIDEM TAZMİNATINA HAK KAZANDIRMAYAN SONA ERME HALLERİ HANGİLERİDİR ?
İş sözleşmesinin;
1- Sözleşme süresinin dolması,
2- Tarafların anlaşması,
3- Sözleşmenin geçersizlikle son bulması,
4- Sözleşmenin işçi tarafından önelli, usulsüz ve haksız feshi,

ASGARİ KIDEM NEDİR ?
Hizmet sözleşmesine dayalı çalışmanın en az 1 yıl süre ile devam etmesi gerekmektedir. İş Kanunu çerçevesinde hizmet sözleşmesi son bulan bir işçiye, kıdem tazminatı ödenebilmesi için iş sözleşmesinin en az bir yıl sürmüş olması gerekmektedir. Yüksek Mahkeme, en az kıdemin hesabına fiilen çalışılan ve çalışılmış sayılan günleri katmakta; ama hizmet sözleşmesinin devam etmekle birlikte askıda kaldığı, mevsimlik işlerde çalışılmayan süreleri, tutukluluk ve ücretsiz izinde geçen süreleri ve uzun süreli hastalık halinde raporlu sürelerin bir kısmını, buna dâhil etmemektedir
KIDEM TAZMİNATI NASIL HESAPLANIR ?
İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için öncelikle bir yıllık zorunlu kıdemi tamamlamış olması gerekir. Buradaki bir yıl deyimi takvim yılı değil tam yıl olup, 365 gündür.
Kıdem tazminatı hesaplanırken sözleşmesinin son bulduğu anda işçinin almış olduğu en son ücretin esas alınır. Son ücret işçiye fiilen ödenen ücret değil, ödenmesi gereken ücrettir.
Kıdem tazminatına esas ücret, çeşitli kesintilerden sonra işçinin eline geçen çıplak ve “net ücret” değil “giydirilmiş brüt ücret” tir.
İşçinin sabit ücretle çalışmadığı hallerde, son bir yıllık süre için ödenen ücretin o süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle bulunacak ortalama ücret bu tazminatın hesabına esas tutulur.
Kıdem tazminatına esas son ücret, işçinin günlük ücretidir. Kıdem tazminatı, işçinin her bir yıllık hizmeti için en az 30 günlük ücreti tutarındandır ama taraflarca hizmet sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesi ile artırılabilir.
Kıdem tazminatının bir yıllık tutarı, Devlet Memurları Kanunu’ na tabi en yüksek devlet memuruna 5434 sayılı T.C. Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine göre bir hizmet yılı için ödenecek emeklilik ikramiyesini geçemez.
KIDEM TAZMİNATINDAN KESİNTİLER YAPILIR MI ?
Kıdem tazminatı gelir vergisinden muaftır. Ancak, kıdem tazminatından damga vergisi kesintisi yapılır.
İşçinin ölümü halinde kıdem tazminatı onun mirasçılarına ödeneceği dikkate alındığında, kıdem tazminatı veraset ve intikal vergisine tabidir.
Kıdem tazminatı hizmet akdi son bulduktan sonra hak kazanılan bir ödeme olduğundan, kıdem tazminatından sigorta primi kesilmez.
KIDEM TAZMİNATININ ÖDENMESİ
Kıdem tazminatı doğduğu anda sağ olan işçi, kıdem tazminatının alacaklısıdır.
İşçi kıdem tazminatına hak kazanmadan ölmüşse, kıdem tazminatı alacaklısı işçinin kanuni mirasçılarıdır.
İşçinin tüm çalışması aynı işverene bağlı olarak gerçekleşmiş ise, işçinin kıdem tazminatını bu işveren öder.
İşyerinin devredilmiş olması, ödünç iş ilişkisinin varlığı veya asıl işveren – alt işveren ilişkisinin varlığı halinde kıdem tazminatından birden fazla işveren sorumlu olur.
Kıdem tazminatının hizmet sözleşmesinin sona erdiği tarihte ödenmesi gerekir ve alacaklının ihtarına gerek yoktur.
Aynı kıdem süresi için bir defadan fazla kıdem tazminatı ödenmez.
Zamanında ödenmeyen kıdem tazminatına ihtar gerek olmaksızın, mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanır. Kural, kıdem tazminatının hizmet sözleşmesinin sona erdiği tarihte ödenmesi olup; şayet ödenmediyse, faiz, bu tarihten itibaren işlemeye başlar.
Ancak, sözleşmenin yaşlılık/malullük aylığı veya toptan ödeme almak amacıyla sona erdirilmesinde temerrüt ve faiz, ilgili sosyal güvenlik kurumundan ödemeye hak kazanıldığını gösteren belgenin, işverene ibraz tarihinden başlatılır.
Kıdem tazminatı, ücret olmadığından 10 yıllık genel zamanaşımına tabidir.